دندانپزشکی سالمنداندندانپزشکی سالمندان شاخه ای از دندانپزشکی است که به مراقبت از سلامت دهان و دندان افراد مسن می پردازد. این مراقبت ها شامل تشخیص، پیشگیری و درمان مشکلات دهان و دندانی است که با افزایش سن ایجاد می شود.
افراد مسن بیشتر از افراد جوان در معرض ابتلا به مشکلات دهان و دندانی هستند.
این مشکلات می تواند شامل موارد زیر باشد:
افتادن دندان
افتادن دندان در سالمندان یک مشکل شایع است. طبق آمار، حدود 20 درصد از افراد بالای 65 سال حداقل یک دندان از دست داده اند. این رقم در افراد بالای 80 سال به 40 درصد می رسد.
دلایل افتادن دندان در سالمندان:
پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان یکی از دلایل اصلی افتادن دندان در سالمندان است. پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می افتد که باکتری های موجود در دهان قند موجود در غذاها و نوشیدنی ها را تجزیه می کنند و اسید تولید می کنند.
این اسید می تواند مینای دندان را از بین ببرد و منجر به ایجاد حفره شود. اگر حفره درمان نشود، می تواند به عاج دندان و در نهایت به ریشه دندان آسیب برساند. در این صورت، دندان ممکن است شل شود و در نهایت بیفتد.
بیماری لثه: بیماری لثه نیز یکی از دلایل اصلی افتادن دندان در سالمندان است. بیماری لثه زمانی اتفاق می افتد که بافت لثه اطراف دندان ها ملتهب و عفونی شود. این بیماری می تواند باعث شل شدن دندان ها و در نهایت افتادن آنها شود.
تحلیل استخوان فک: تحلیل استخوان فک نیز می تواند باعث افتادن دندان در سالمندان شود. تحلیل استخوان فک زمانی اتفاق می افتد که استخوان فک به طور طبیعی تحلیل می رود. این امر می تواند باعث شل شدن دندان ها و در نهایت افتادن آنها شود.
سایر عوامل:سایر عواملی که می توانند باعث افتادن دندان در سالمندان شوند عبارتند از:
مصرف برخی داروها، مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای فشار خون
بیماری هایی مانند دیابت و آرتریت
سوء تغذیه
عادات بد دهانی، مانند سیگار کشیدن و جویدن ناخن
عواقب افتادن دندان در سالمندان:
افتادن دندان می تواند عواقب مختلفی برای سلامت و کیفیت زندگی سالمندان داشته باشد. این عواقب عبارتند از:
مشکلات تغذیه ای: افتادن دندان می تواند باعث مشکل در جویدن غذا شود. این امر می تواند منجر به کاهش وزن و سوء تغذیه شود.
مشکلات گفتاری: افتادن دندان می تواند باعث مشکل در صحبت کردن شود. این امر می تواند بر کیفیت زندگی اجتماعی سالمندان تأثیر بگذارد.
افزایش خطر عفونت: افتادن دندان می تواند باعث افزایش خطر عفونت در دهان و دندان شود. این عفونت می تواند به سایر قسمت های بدن نیز گسترش یابد.
کاهش اعتماد به نفس: افتادن دندان می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس سالمندان شود. این امر می تواند بر روابط اجتماعی و کیفیت زندگی آنها تأثیر بگذارد.
راه های پیشگیری از افتادن دندان در سالمندان:
برای پیشگیری از افتادن دندان در سالمندان، باید از مراقبت های مناسب دهان و دندان پیروی کنید. این مراقبت ها عبارتند از:
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم:روزانه دو بار دندان های خود را به مدت دو دقیقه با مسواک نرم و خمیردندان فلوراید مسواک بزنید. حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک و ذرات غذا را از بین ببرید.
معاینات منظم دندانپزشکی: حداقل سالی یک بار برای معاینه و تمیز کردن حرفه ای دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
پرهیز از مصرف دخانیات: مصرف دخانیات خطر ابتلا به پوسیدگی دندان، بیماری لثه و سرطان دهان را افزایش می دهد.
رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی سالمی داشته باشید که حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و لبنیات باشد. این مواد غذایی حاوی مواد مغذی ضروری برای سلامت دهان و دندان هستند.
خشکی دندان
یا زروستومیا (Xerostomia) به وضعیتی گفته میشود که در آن غدد بزاقی دهان به اندازه کافی بزاق تولید نمیکنند. بزاق برای سلامت دهان و دندان ضروری است. این ماده با شستشوی ذرات غذا و باکتریها از روی دندانها، به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک میکند. همچنین بزاق به مرطوب نگه داشتن دهان کمک میکند و از خشک شدن زبان و لبها جلوگیری میکند.
علل خشکی دندان
خشکی دندان میتواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود، از جمله:
افزایش سن:با افزایش سن، تولید بزاق کاهش مییابد. به همین دلیل، خشکی دندان در افراد مسن شایعتر است.
مصرف برخی داروها: برخی از داروها، مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون، داروهای شیمی درمانی و داروهای ضد بارداری، میتوانند باعث خشکی دهان شوند.
رادیوتراپی: رادیوتراپی در ناحیه سر و گردن میتواند باعث خشکی دهان شود.
درمان سرطان با اشعه: درمان سرطان با اشعه در ناحیه سر و گردن میتواند باعث خشکی دهان شود.
بیماریهای خودایمنی:برخی از بیماریهای خودایمنی، مانند سندرم شوگرن، میتوانند باعث خشکی دهان شوند.
اختلالات غدد درونریز: برخی از اختلالات غدد درونریز، مانند دیابت و کمکاری تیروئید، میتوانند باعث خشکی دهان شوند.
عادتهای بد:سیگار کشیدن و مصرف الکل میتوانند باعث خشکی دهان شوند.
علائم خشکی دندان
علائم خشکی دندان عبارتند از:
- خشک شدن دهان
- احساس چسبندگی در دهان
- طعم بد دهان
- مشکل در جویدن و بلع غذا
- حساسیت دندانها
- زخمهای دهانی
- ترک خوردن لبها
- درمان خشکی دندان
درمان خشکی دندان به علت آن بستگی دارد. اگر خشکی دندان ناشی از مصرف دارو باشد، پزشک ممکن است دوز دارو را کاهش دهد یا داروی دیگری را جایگزین کند. اگر خشکی دندان ناشی از بیماری باشد، درمان بیماری اصلی میتواند به بهبود خشکی دندان کمک کند.
در صورتی که خشکی دندان ناشی از افزایش سن یا سایر عوامل غیرقابل درمان باشد، میتوان از روشهای زیر برای درمان یا کاهش علائم آن استفاده کرد:
افزایش مصرف مایعات: نوشیدن آب فراوان میتواند به مرطوب نگه داشتن دهان کمک کند.
استفاده از آدامس بدون قند: جویدن آدامس بدون قند میتواند به تحریک تولید بزاق کمک کند.
استفاده از اسپریهای بزاق مصنوعی: اسپریهای بزاق مصنوعی میتوانند به مرطوب نگه داشتن دهان کمک کنند.
استفاده از دهانشویههای ضدعفونیکننده: دهانشویههای ضدعفونیکننده میتوانند به کاهش رشد باکتریها در دهان کمک کنند.
پیشگیری از خشکی دندان
برای پیشگیری از خشکی دندان، میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
- از مصرف دخانیات و الکل خودداری کنید.
- در صورت نیاز به مصرف دارو، با پزشک خود در مورد عوارض جانبی آن صحبت کنید.
- در صورت ابتلا به بیماریهای خودایمنی یا اختلالات غدد درونریز، تحت نظر پزشک باشید.
- از روشهای صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن استفاده کنید.
- از دهانشویههای ضدعفونیکننده استفاده کنید.
سرطان دهان
سرطان دهان یا کارسینوم سلول سنگفرشی دهان (Oral squamous cell carcinoma) نوعی سرطان است که در سلولهای سنگفرشی مطبق پوشاننده دهان ایجاد میشود. این سلولها در دهان، لبها، گونهها، کف دهان، کام سخت و لوزهها یافت میشوند.
علل سرطان دهان
علت دقیق سرطان دهان ناشناخته است، اما عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهند عبارتند از:
سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان دهان را تا 20 برابر افزایش میدهد.
مصرف الکل:مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان دهان را تا 2 تا 3 برابر افزایش میدهد.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید: قرار گرفتن در معرض نور خورشید خطر ابتلا به سرطان لب را افزایش میدهد.
عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی (HPV): عفونت با HPV خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش میدهد.
سابقه خانوادگی سرطان دهان: افرادی که سابقه خانوادگی سرطان دهان دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری قرار دارند.
علائم سرطان دهان
علائم سرطان دهان عبارتند از:
- زخم دهانی که بهبود نمییابد
- توده یا برآمدگی در دهان
- تغییر رنگ پوست یا غشای مخاطی دهان
- خونریزی یا درد در دهان
- تغییر در توانایی جویدن یا بلع
- تغییر در صدای فرد
تشخیص سرطان دهان
تشخیص سرطان دهان معمولاً با معاینه فیزیکی دهان توسط دندانپزشک یا پزشک انجام میشود. در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، ممکن است از روشهای زیر برای تشخیص سرطان استفاده شود:
بیوپسی:در بیوپسی، یک نمونه از بافت مشکوک برداشته میشود و برای بررسی زیر میکروسکوپ ارسال میشود.
تصویربرداری:تصویربرداری مانند رادیوگرافی، سونوگرافی یا سیتیاسکن میتواند به بررسی گسترش سرطان کمک کند.
درمان سرطان دهان
درمان سرطان دهان به مرحله بیماری، محل تومور و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. روشهای درمانی سرطان دهان عبارتند از:
جراحی: جراحی برای برداشتن تومور و بافتهای اطراف آن انجام میشود.
پرتودرمانی:پرتودرمانی از اشعههای پرانرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند.
شیمی درمانی: شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند.
پیشگیری از سرطان دهان
برای پیشگیری از سرطان دهان، میتوان اقدامات زیر را انجام داد:
از مصرف دخانیات و الکل خودداری کنید.
از قرار گرفتن در معرض نور خورشید به ویژه در ساعات اوج آفتاب خودداری کنید.
واکسن HPV را دریافت کنید.
معاینات منظم دهان و دندان را انجام دهید.
پیش آگهی سرطان دهان
پیش آگهی سرطان دهان به عوامل مختلفی مانند مرحله بیماری، محل تومور و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. در مراحل اولیه، سرطان دهان قابل درمان است. با این حال، در مراحل پیشرفته، سرطان دهان ممکن است به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد و درمان آن دشوارتر باشد.
دندانپزشکان سالمندان با تجربه و دانش خود می توانند به افراد مسن کمک کنند تا از این مشکلات پیشگیری کنند و در صورت ابتلا، آنها را درمان کنند.
خدمات دندانپزشکی سالمندان
معاینه منظم دهان و دندان
تمیز کردن حرفه ای دندان ها
پر کردن دندان
کشیدن دندان
درمان بیماری لثه
کاشت دندان
پروتز دندان
نکات مهم برای مراقبت از دندان های سالمندان:
روزانه دو بار دندان های خود را به مدت دو دقیقه با مسواک نرم و خمیردندان فلوراید مسواک بزنید. این کار مهم ترین کاری است که می توانید برای حفظ سلامت دندان های خود انجام دهید. روزانه دو بار دندان های خود را به مدت دو دقیقه با مسواک نرم و خمیردندان فلوراید مسواک بزنید. حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک و ذرات غذا را از بین ببرید.
حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.
حداقل سالی یک بار برای معاینه و تمیز کردن حرفه ای دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید.این کار به حذف پلاک و جرم زیر خط لثه کمک می کند. حداقل سالی یک بار برای معاینه و تمیز کردن حرفه ای دندان ها به دندانپزشک مراجعه کنید
در صورت داشتن بیماری لثه، از درمان آن غافل نشوید.یماری لثه می تواند منجر به از دست رفتن دندان شود. در صورت داشتن علائم بیماری لثه، مانند تورم، قرمزی یا خونریزی لثه، با دندانپزشک خود مشورت کنید.
از مصرف دخانیات خودداری کنید.
رژیم غذایی سالمی داشته باشید که حاوی مقدار زیادی میوه، سبزیجات و لبنیات باشد.
اگر دچار خشکی دهان هستید، از دندانپزشک خود بپرسید که چگونه می توانید این مشکل را مدیریت کنید.
با رعایت این نکات می توانید از سلامت دهان و دندان خود در سنین سالمندی محافظت کنید.
